Przyczyny i czynniki ryzyka infekcji grzybiczych
Dr n. med. Ewelina Biało-Wójcicka
Grzybice skóry, w tym stóp, przestrzeni międzypalcowych, paznokci, grzybice błon śluzowych jamy ustnej, okolic intymnych oraz narządów wewnętrznych (np. przewodu pokarmowego czy płuc) są częstymi infekcjami. Łatwiej zarazić się w miejscach sprzyjających rozwojowi grzybów, m.in. na basenie, w siłowni czy klubach lekkoatleycznych. Podaje się, że około 20% populacji w krajach rozwiniętych będzie chorowało minimum raz w ciągu życia.
Czynniki predysponujące
Grzybice występują najczęściej u osób, u których występują czynniki predysponujące do zakażenia, tj.:
- immunosupresja – leki lub choroby zaburzające prawidłową odporność organizmu,
- leukopenia – obniżona ilość krwinek białych we krwi,
- przewlekła antybiotykoterapia – długotrwałe przyjmowanie jednego antybiotyku lub kilku w ciągu krótkiego okresu,
- zaburzenia mikrokrążenia – zwłaszcza u osób ze zmianami miażdżycowymi naczyń, żylakami kończyn dolnych,
- cukrzyca – zwłaszcza u osób z niekontrolowanym poziomem cukru we krwi, stwarza warunki do rozwoju grzybic,
- atopia – zmiana struktury skóry, a także predyspozycje do alergii na przykład na niektóre pleśnie,
- ciąża – często z uwagi na brak prawidłowej odpowiedzi układu odpornościowego,
- podeszły wiek – z wiekiem odporność na infekcje maleje,
- otyłość – powoduje zarówno zwiększenie powierzchni skóry i ocieranie się naskórka w obrębie fałdów skórnych, jak i większą możliwość urazów czy zaburzenie krążenia,
- noszenie zbyt ciasnego obuwia, odzieży ze słabej jakości materiałów, która nie odprowadza wilgoci – sprzyja to wnikaniu i rozmnażaniu się m.in. grzybów,
- nadmierna potliwość – zwłaszcza w miejscach pach, pachwin i stóp,
- wysoka wilgotność – w warunkach wilgotnych łatwiej rozmnażają się grzyby lub inne patogeny.
Zwiększona ekspozycja na grzyby chorobotwórcze występuje w miejscach (szpitale, sanatoria, kluby sportowe, pływalnie), gdzie panują zupełnie inne warunki rozwoju infekcji niż te, w których żyjemy na co dzień.Zarazić można się również od zwierząt. Grzybicę skóry bardzo często przenoszą koty.
Najczęściej występujące grzyby
Najczęściej infekcje grzybicze powodują dermatofity (np. Trichophyton sp. oraz Epidermophyton sp.), grzyby drożdżopodobne (np. Candida sp. oraz Malassezia sp.) i pleśnie, dość powszechnie występujące. Rzadziej, choć coraz częściej, spotykamy grzyby występujące w okolicach klimatu ciepłego w związku z większą migracją ludności.
Metody wykrywania grzybów
Obecność grzybów chorobotwórczych można wykryć za pomocą badania bezpośredniego mikologicznego – pobranie materiału ze skóry, paznokci, błon śluzowych lub narządów wewnętrznych do badania w mikroskopie świetlnym przy powiększeniu 400-krotnym, we wcześniej przygotowanym preparacie.
Hodowla – służy do wykrycia grzybów i interpretacji rodzaju, można też określić wrażliwość na określone leki stosowane w leczeniu grzybicy.
Profilaktyka grzybicy stóp i paznokci
Najczęściej występują grzybica stóp i grzybica paznokci. Jednak wdrożenie prostych zasad profilaktyki, szczególnie w miejscach, w których jesteśmy szczególnie narażeni (baseny, sauny, siłownie) – pozwala na zminimalizowanie ryzyka.
Ważne zasady, które należy przestrzegać w tych miejscach:
- pamiętać o obuwiu ochronnym, takim jak klapki, nie chodzić boso po kafelkach na basenie i w przebieralni, nie powinno się także pożyczać obuwia od innych osób,
- korzystać tylko ze swojego ręcznika i stroju kąpielowego,
- po skorzystaniu z basenu, sauny lub jacuzzi zawsze dokładnie umyć skórę pod prysznicem,
- dokładnie wysuszyć skórę, zwracając szczególną uwagę na stopy i przestrzenie między palcami,
- starać się nie siadać na ławkach w stroju kąpielowym, nie odkładać bielizny na parapet, krzesełko czy inną wspólną przestrzeń,
- po każdej wizycie na basenie wyprać ręcznik w temperaturze, co najmniej 60○C,
- korzystać z preparatów aptecznych, takich jak spreje do stosowania na stopy lub do butów. Zmniejszą one potliwość stóp, a tym samym ograniczą rozwój grzybów i niwelują nieprzyjemny zapach,
- jeżeli wystąpią niepokojące nas zmiany w wymienionych miejscach, dobrze jest skonsultować je z lekarzem, który postawi odpowiednie rozpoznanie, zleci badania i jeżeli trzeba, włączy odpowiednie leczenie.
Piśmiennictwo:
1.Braun-Falco: Dermatologia. Lublin, Czelej 2010.
2.Kaszuba A., Adamski Z.: Leksykon dermatologiczny. Lublin, Czelej 2011.
3.Nowicki R, Majewski S.: Dermatologia i choroby przenoszone droga płciową. Warszawa, PZWL 2019.
