Łupież pstry – jakie objawy sugerują to schorzenie?

lek. Paulina Szczepanik-Kułak

Łupież pstry (łac. Pityriasis/Tinea versicolor) jest łagodnym, powierzchownym grzybiczym zakażeniem skóry o charakterze niezakaźnym ¹.

Epidemiologia

Choroba występuje często, szczególnie w rejonach tropikalnych (50%), z kolei w klimacie zimnym spotykana jest bardzo rzadko (1,1%) ². W Polsce rozpoznawana jest głównie latem.

Patogeneza

Łupież pstry wywołują rozwijające się w obrębie warstwy rogowej naskórka grzyby drożdżopodobne z rodzaju Malassezia, które stanowią element prawidłowej flory fizjologicznej. Charakterystyczna dla tych organizmów jest lipofilność (wysokie powinowactwo do tłuszczów) oraz zdolność do blokady tyrozynazy, enzymu kluczowego w procesie syntezy melaniny – barwnika skóry.

Pod wpływem pewnych czynników ulegają one przemianie w formy chorobotwórcze.
Do wspomnianych czynników należą m. in.: uwarunkowania genetyczne, ciąża, otyłość, stosowanie doustnej antykoncepcji, niedobory odporności, zamieszkiwanie w wilgotnym i ciepłym klimacie, ekspozycja na promieniowanie słoneczne, nadpotliwość, noszenie nieprzewiewnej i obcisłej odzieży, brak higieny ^{1, 2}.

Obraz kliniczny – jakie objawy sugerują łupież pstry?

Łupież pstry najczęściej rozpoznaje się na podstawie charakterystycznego obrazu klinicznego. Ponadto pomocne bywają badanie lampą Wooda, badanie mikroskopowe, oraz hodowla. ^{1, 2}.

Zmiany chorobowe pojawiają się w okolicach łojotokowych – na skórze klatki piersiowej, pleców i karku, co odzwierciedla lipofilny (o dużym powinowactwie do tłuszczów) charakter grzybów Malassezia. U dzieci często dochodzi do zajęcia skóry twarzy. Ogniska chorobowe początkowo są zazwyczaj mnogie i niewielkie, 3-5 mm średnicy, wyraźnie odgraniczone od skóry zdrowej, barwy różowobrunatnej lub żółtobrunatnej, kształtu owalnego lub okrągłego. Z czasem się ze sobą łączą, tworząc nieregularne plamy i zajmują większe obszary skóry. Charakterystyczne jest złuszczanie łuskowate naskórka, szczególnie nasilone przez pocieranie lub drapanie powierzchni skóry. Określenie „pstry” uwzględnia obecność zmian przebarwionych, obfitujących w drobnoustroje chorobotwórcze oraz odbarwionych, które powstają na skutek zaburzenia procesu melanogenezy (wytwarzania melaniny) przez Malassezia i wymagają różnicowania z bielactwem – chorobą autoimmunologiczną. Warto zaznaczyć, że u osób ciemnoskórych częściej obserwuje się ogniska skóry odbarwionej. Pacjenci są w stanie ogólnym dobrym, niekiedy zgłaszają miernie nasilony miejscowy świąd, ale uczucie swędzenia skóry może być intensywne u osób przebywających w ciepłym i wilgotnym klimacie.

Należy pamiętać, że łupież pstry charakteryzuje wysokie ryzyko nawrotu zmian, szczególnie w okresie letnim. Z tego powodu oprócz terapii konieczne jest podejmowanie działań profilaktycznych, takich jak przestrzeganie zasad higieny osobistej, noszenie odpowiedniej odzieży, unikanie stosowania tłustych kremów i kontrola masy ciała ^1-3.

Bibliografia

1. Gupta A.K., Lyons D.C.: Pityriasis versicolor: an update on pharmacological treatment options. „Expert Opinion on Pharmacotherapy” 2014, no. 15(12), pp. 1707-1713.
2. Karray M, McKinney W.P.: Tinea (Pityriasis) versicolor. 2020. The source is available on-line: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482500/.
3. Kallini J. R., Riaz F., Khachemoune A.: Tinea versicolor in dark-skinned individuals. „International Journal of Dermatology” 2013, no. 53(2), pp. 137-141.