Czym jest kandydoza jamy ustnej?

lek. Marta Litwińska

Kandydoza jamy ustnej jest powszechną infekcją grzybiczą występującą w jamie ustnej człowieka. Infekcja ta jest wywoływana przez grzyby z grupy drożdżopodobnych Candida, najczęściej Candida albicans. Grzybica jamy ustnej jest powszechnym i poważnym problemem, który często występuje u osób starszych, ale również u dzieci i osób borykających się z poważnymi chorobami. Wzrost zakażeń grzybiczych jamy ustnej jest spowodowany m.in. przez rozwój metod diagnostycznych i terapeutycznych, nowe formy leczenia nowotworów, transplantację narządów czy przeszczep szpiku kostnego.

Czynniki powstawania kandydozy jamy ustnej

Obecności grzybicy jamy ustnej sprzyja występowanie innych chorób, takich jak cukrzyca, niedoczynność tarczycy, niedoczynność nadnerczy, nadczynność przytarczyc, niedobór witamin, niedobór żelaza, niedobór kwasu foliowego, zaburzenia odporności czy leczenie immunosupresyjne. Dodatkowo na rozwój grzybicy jamy ustnej mają wpływ czynniki miejscowe. Zaliczamy do nich zmianę mikroflory w jamie ustnej, zmniejszenie produkcji śliny, palenie papierosów oraz stosowanie diety wysokowęglowodanowej. Kandydoza jamy ustnej występuje najczęściej w skrajnych grupach wiekowych. U noworodków ma to związek często m.in. z przejściem przez kanał rodny w trakcie porodu, infekcją z ujść gruczołów mlecznych matki, natomiast u niemowląt może być wynikiem nie w pełni rozwiniętych gruczołów ślinowych, niedojrzałą fizjologiczną florą bakteryjną, brudnymi smoczkami czy złą higieną jamy ustnej.

Rodzaje grzybic w jamie ustnej

Kandydozę jamy ustnej można podzielić na dwie grupy: pierwotną oraz wtórną. Jej postać pierwotna jest schorzeniem występującym tylko w obrębie jamy ustnej oraz tkankach wokół ust. Ten rodzaj grzybicy można spotkać najczęściej u dorosłych. Natomiast wtórna kandydoza jamy ustnej jest grzybicą występującą zarówno w jamie ustnej, jak i na skórze lub innych błonach śluzowych człowieka. Wtórna grzybica jamy ustnej jest najczęściej spotykana u pacjentów z chorobami przewlekłymi z zaburzeniami odporności. Może pojawić się w każdym wieku.

Objawy kandydoz jamy ustnej

Ze względu na odmienne typy grzybicy jamy ustnej objawy mogą się różnić. Sama grzybica w organizmie człowieka może wpływać alergizująco, immunosupresyjnie, pogarszać samopoczucie pacjenta bez występowania typowych objawów na śluzówkach. Najczęstszą kandydozą występującą w jamie ustnej jest tzw. kandydoza rumieniowa (atroficzna). Zazwyczaj jest wynikiem stosowania antybiotyków. Jakie są jej objawy? W jamie ustnej występują ostro odgraniczone, żywoczerwone i bolesne zmiany. Dodatkowo mogą wystąpić zaburzenia smaku lub suchość w jamie ustnej.

Kolejnym typem kandydozy jamy ustnej jest tzw. kandydoza rzekomobłoniasta (inaczej zwana pleśniawkami) charakteryzująca się zmianami podobnymi do zsiadłego mleka. Białawe zmiany po zdjęciu z błony śluzowej jamy ustnej ujawniają żywoczerwone dno. Błona śluzowa wokół zmian jest prawidłowa. Poza zmianami w błonie śluzowej pacjenci mogą skarżyć się na utratę apetytu, zaburzenia smaku i pieczenie w jamie ustnej.

U osób palących tytoń można spotkać kandydozę hiperplastyczną, która występuje w postaci białych grudek. Warto zauważyć, że zakażenie Candida albicans może pojawiać się także w formie zapalenia kącików ust, zapalenia warg czy dziąseł.

Sposoby leczenia grzybic jamy ustnej

Leczenie kandydozy jamy ustnej opiera się nie tylko na zastosowaniu odpowiedniej terapii, ale także na właściwej, codziennej higienie jamy ustnej i prawidłowej diecie wzbogaconej o witaminy. Podstawą leczenia jest wyrównanie chorób przewlekłych, które wpływają na występowanie grzybicy jamy ustnej. Jeśli chodzi o terapię preparatami przeciwgrzybiczymi, to zaleca się stosowanie leczenia miejscowego lub ogólnoustrojowego w postaci tabletek, żelu, maści do smarowania, roztworu do pędzlowania lub płukania. Zastosowanie znajdują takie leki, jak nystatyna, flukonazol , amfoterycyna B lub mikonazol. Warto zauważyć, że flukonazol może być stosowany już od pierwszych dni życia dziecka. Preparaty podaje się kilka razy dziennie przez okres około 3-4 tygodni. Krótsze stosowanie może spowodować występowanie kandydozy nawracającej.

Bibliografia

Niemiec T., Kajdy A.: Zastosowanie flukonazolu w leczeniu nawracających zapaleń drożdżakowych pochwy i sromu – przegląd piśmiennictwa. „Przegląd Menopauzalny” 2009, nr 1, s. 45-48.             

Petkowicz B., Skiba-Tatarska M., Wysokińska-Miszczuk J.: Kandydoza jamy ustnej. „Gerontologia Polska” 2006, t. 14, nr 4.